اسید نیتریک

مشخصات فنی اسید نیتریک

فرمول شیمیایی: HNO₃

 نام لاتین: Nitric Acid

 نقطه ذوب: °C - 42

 نقطه جوش: °C 83

PH این ماده : 1

چگالی: 1.51 g/cm³

 ظاهر: مایع بی‌رنگ یا زرد کم‌رنگ

 بو : بوی تند و زننده

 جرم مولکولی: 63.01 g/mol

 گرید محصول: صنعتی ، آزمایشگاهی

 انحلال پذیری: حلال در آب

درصد خلوص: 58% تا 60%

 اسامی دیگر اسید نیتریک : آب قوی، آب قدرتمند، تیزاب ، جوهر شوره

نوع بسته بندی: گالن 20 لیتری ، بشکه 220 لیتری ، تانکر 1000 لیتری،

اسید نیتریک چیست؟ 

اسید نیتریک یک اسید قوی و مایعی خورنده است که توسط اکسیداسیون آمونیاک و سپس واکنش احیائی با آب به دست می آید. این ماده می تواند در آب محلول شود و به نوعی اکسید کننده قوی به شمار می رود که البته بسیار سمی نیز هست. علی رغم کاربردهای بسیار در صنعت و علم، خطراتی هم برای سلامتی انسان و محیط زیست دارد.نام های مترادف آن : نیتریک اسید ، جوهر شوره ، اسید ازته ، نیترات هیدروژن، اسید ازوتیک و ازوتیک اسید است. رنگ قهوه ای مایل به زرد آن در محلول های غلیظ اسید نیتریک، به واسطه انحلال دی اکسید نیتروژن در آن است. اسید نیتریک یک عامل اکسید کننده است و با بسیاری از مواد واکنش می دهد.

 تاریخچه اسید نیتریک:

قبل از کشف این فرایند نیترات تنها از فضولات پرندگان دریایی ماهی خوار در جزایر ساحلی پرو به دست می آمد.در طی جنگ جهانی اول به دلیل محدود شدن دسترسی آلمان به اقیانوس اطلس و مشکلات حمل و نقل، این کشور با کمبود نیترات برای ساخت نیتریک اسید و استفاده از آن در ساخت مواد منفجره از جمله TNT  ، نیتروگلیسیرین و… رو به رو گشت. بنابراین به دنبال یافتن راه جدیدی برای ساخت این ماده ی مهم، ویلیام استوالد( برنده جایزه نوبل) توانست فرایند جدیدی برای تولید این ماده کشف نماید.

روش تولید:

در طی این فرایند اکسیژن و آمونیاک در دمای 850 درجه ی سانتی گراد و فشار 5 اتمسفر با یکدیگر واکنش داده می شوند. برای سریع تر پیش رفتن واکنش این دو ماده و تولید گاز NOاز کاتالیزور پلاتین و رودیوم کمک گرفته می شود. بعد از تولید گازNOآن را اکسید می نمایند و بهNO2تبدیل می کنند. در نهایت برای تولید نیتریک اسیدNO2را در آب حل می نمایند وHNO3تولید می گردد.

کاربرد های اسید نیتریک:

از جمله کاربرد های اسید نیتریک درتهیه کود های کشاورزی، در تولید انواع داروها،آبکاری فلزات،تولید ترکیبات آلی خاص،برای پاک کردن شیشه قبل از تولید آینه های نقره اندود،تصویر برداری،استفاده از انوع پایدارتر این ماده به عنوان رنگدانه در صنایع رنگ و جوهر سازی،افزایش مصنوعی سن چوب در درختانی همانند کاج و افرا،صنایع پلاستیک ‌سازی و پیش ساز های نایلونی،صنایع تولید شیر های آب،در تمیز کاری و اسید شویی،پالایش فلزات،تولید تیزاب سلطانی،در سوخت مایع شاتل ها،درتصفیه نانو لوله ها،تولید مواد منفجره ومهمات،تولید پلیمر هایی از قبیل پلی آمید و پلی اورتان،در تست سنجش رنگ برای تشخیص هروئین و مورفین،برای تمیز کردن سطوح شیشه ای مختلف از جمله لام های میکروسکوپ به شکل مجزا یا به همراه اسید کلریدریک،مقاوم سازی در مقابل خوردگی و از بین بردن مواد ته نشین شده در کارخانه های لبنیات،استفاده از این ماده به عنوان واکنشگر در آزمایشگاه،برای ساخت نمک های نیترات نقره و نیترات کلسیم و نیترات آمونیوم،استفاده از آن به عنوان ماده اولیه برای تولید آدیپیک اسید،جداسازی طلا و نقره، خالص‌ سازی فلزاتی چون طلا و پلاتین، یکی از مواد اصلی در بازیافت ضایعات الکترونیک، آبکاری، مقاوم سازی در برابر خوردگی، صنایع الکترولیز، صنایع نظامی، صنایع پلاستیک سازی، اسید شویی تجهیزات صنعتی مانند تجهیزات صنایع لبنی و مسی، تولید و تهیه نیترات های معدنی و آلی و.. استفاده میشود.

اسید نیتریک در کشاورزی:

اسید نیتریک در تولید کود های شیمیایی نیتروژن دار از قبیل آمونیوم نیترات، نیتروفسفات، اوره، کود های مخلوط و غیره نیز از این ماده استفاده می شود. بیش ترین کاربرد نیتریک اسید در تولید کود های شیمیایی همانند کود های نیترات (نیترات آمونیوم، نیترات کلسیم و غیره) است. یکی از اصلی‌ترین کاربردهای اسید نیتریک، تولید کودهای نیتروژنی است که نقش حیاتی در کشاورزی و افزایش بهره‌وری محصولات دارد. نیترات آمونیوم حاوی نیتروژن است که یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان است. نیتروژن به عنوان یکی از اجزای اصلی پروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک، نقش حیاتی در فرآیندهای متابولیک گیاهان ایفا می‌کند. نیترات آمونیوم به راحتی در آب حل می‌شود و به سرعت جذب ریشه‌های گیاهان می‌شود، که این ویژگی آن را به یک کود مؤثر تبدیل می‌کند. نیترات آمونیوم می‌تواند به عنوان کود مستقیم به کار رود یا به عنوان یکی از اجزای کودهای مرکب نیتروژنی-فسفری-پتاسی استفاده شود.

اسید نیتریک در صنایع غذایی:

در صنایع غذایی از اسید نیتریک در کارخانه ها و شرکت های فراورده های غذایی برای جلوگیری از رشد باکتری ها و مسمومیت در محصولات خود و برای تثبیت رنگ گوشت قرمز استفاده میکنند.اگر گوشت قرمزی خریدن که رنگ سرخ خاصی دارد،ممکن است این محصول کشتار روز نباشد.قرمزی زیاد گوشت قرمز میتواند به دلیل افزودن اسید نیتریک به آن باشد.از اسید نیتریک به عنوان یک ماده نگهدارنده در فراورده های گوشتی مانند:همبرگر،کالباس،سوسیس،بیکن ها و... استفاده میکنند.

 اسید نیتریک در تولید تیزاب سلطانی:

. یکی از کاربردهای مهم اسیدنیتریک ساخت تیزاب سلطانی است. تیزاب از یک قسمت اسیدنیتریک و سه یا چهار قسمت جوهرنمک تولید می شود و برای حل کردن طلا و پلاتین استفاده می گردد. از بین اسیدهای رایج، فقط اسید نیتریک است که می تواند نقره و مس را در خود حل کند البته تیزاب هم قادر است مس را حل نماید به همین دلیل از این اسید برای حذف و جدا کردن فلزاتی مانند مس،نیکل و روی از فلزات گرانبها استفاده میشود. این ماده از خواص دود کنندگی و خورندگی شدید برخوردار است. علاوه بر این قدرت بالای این دو نوع اسید، باعث شده است تا از آن ها در مصارف مختلفی از قبیل  اسید شویی فلزات، حل کردن فلزات نجیب و همچنین تشخیص عیار طلا از فلز مشکوک به آن استفاده شود.

اسید نیتریک در پالایش فلزات:

از اسید نیتریک برای بازیافت عنصر پلاتین استفاده میشود.بدلیل اینکه همه ی نیترات های فلزات محلول هستند،با این روش میتوان از اورانیوم خالص در نیروگاه های اتمی استفاده کرد .اسید نیتریک در استخراج طلا و در بازیافت ضایعات الکترونیکی هم مورد استفاده قرار میگیرد.

از دیگر کاربرد های اسید نیتریک می توان به شست و شو و تمیزکاری اشاره کرد. به طوری که 5 تا 30 درصد اسید نیتریک با 30 تا 40 درصد اسید فسفریک به منظور پاک کردن رسوبات، ترکیبات منیزیمی و کلسیمی روی ظروف خوراکی و لبنیات به کار برده می شود.

اسید نیتریک در سوخت مایع شاتل:

از دیگر مصارف  اسید نیتریک با خلوص ۱۰۰ درصد می توان به کاربرد آن در سوخت مایع شاتل‌ های فضایی موشک به عنوان اکسید کننده، سوخت مایع در مهندسی هوافضا و همچنین در راکت‌ ها است و از اسید نیتریک بالای ۸۵ درصد (اسید نیتریک قرمز) به همراه اسید سولفوریک به عنوان اکسید کننده استفاده می‌ شود.

اسید نیتریک در تولید مواد منفجره و مهمات:

به دلیل قدرت اکسید کنندگی بالا، نیتریک اسید به هنگام برخورد با ترکیباتی از قبیل کاربید ها و سیانید ها باعث انفجار می شود. از دیگر مصارف این اسید تولیدموادی مانند: سایکلو تری متیلن تری نیترامین، ماده منفجره مانند نیتروگلیسیرین و تری نیتروتولوئن می باشد. همچنین در تولید نیترات های معدنی یا همان نیترات آمونیوم انفجاری و نیز نیترات های آلی، اسید نیتریک به فراوانی مورد استفاده قرار می گیرد.

اسید نیتریک در تصفیه نانولوله ها:

برای ساخت گروه های عاملی روی سطح نانو لوله های کربنی، این گروه ها را برای دیسپرس کردن در محیطی آبی و به شکل کاملا هموژن منتقل می کنند. به همین دلیل لازم است نانو لوله های کربنی در محیط های اسیدی مختلف همانند اسید کلریدریک، اسید نیتریک و اسید سولفوریک دیسپرس شود.

اسید نیتریک در نجاری:

اغلب در نجاری برای پیر شدن مصنوعی کاج و افرا از اسید نیتریک با غلظت کم استفاده می شود.

MSDS و نکات ایمنی :

آتش سوزی: اسیدنیتریک غلیظ یک اکسید کننده قوی است و ایجاد گرما می کند با عوامل کاهنده و یا مواد آلی قابل احتراق می تواند واکنش دهد و بسوزد و یا منفجر شود. استفاده از اسپری آب یا مه برای خنک نگه داشتن ظروف و یا ساختمان های مواجهه با آتش.

تماس با چشم: باعث سوختگی شدید چشم،قرمزی،درد، ریزش اشک، تحریک، تورم و نابینایی می شود. در صورت وقوع ،بلافاصله چشمها را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته شود.بهتر است از عینک های مخصوص کار با مواد شیمیایی استفاده شود.

بلعیدن: باعث در شدید و سوختگی شدید دهان، حلق و سوراخ شدن معده، حالت تهوع ، استفراغ،سوزش در دهان و گلو، احساس سوزش پشت استخوان جناغ، درد شکمی، شوک و بیهوشی می شود. در صورت وقوع ،هرگز به فردی که بی هوش است چیزی از راه دهان نخورانید. به فرد 240 تا 300 میلی لیتر آب داده و سریعا فرد را به پزشک رسانید.

تماس با پوست: در صورت تماس با این ماده باعث ایجاد دردو تحریکات مختصر پوست و ایجاد لکه هایی به رنگ زرد تا قهوه ای در پوست می شود. پوست قبل از صدمه دیدن سفت شده، غلظت های بالای این ماده سبب درد و زخم های عمیق در پوست و سوختگی های جدی پوست می شود. ممکن است جای زخم در پوست باقی بماند. اگر این ماده به مقدار زیادی برروی پوست ریخته شود و سریعا شسته نشود میتواند باعث مرگ شود. در صورت وقوع ،بلافاصله موضع را به مدت 20 تا 30 دقیقه با آب گرم شسته بشورید و به پزشک مراجعه کنید. اکیدا توصیه میشود از دستکش و لباس مقاوم در برابر آسیب مواد شیمیایی استفاده شود.

استنشاق: بخارات این ماده سبب شوک، سوختگی گلو یا تحریک دستگاه تنفسی، سرفه،گلو درد،احساس سوزش، درد سینه، کوتاهی نفس،تنفس سخت، سیانور، احساس خفگی. در صورت اتنشاق،فرد را در معرض هوای تازه قرار دهید و به او تنفس مصنوعی بدهید و از اکسیژن پزشکی در صورت وجود استفاده نمایید و اگر ضربان قلب از کار افتاد احیا قلبی ریوی را انجام داده و فورا به پزشک مراجعه کنید. بهتراست از ماسک مناسب با فیلتر قابلیت حذف گازهای آلی و معدنی استفاده کنید.

بسته‌بندی و نگهداری اسید نیتریک: معمولاً در مخازن استنلس استیل و یا آلومینیمی و شیشه‌ای نگهداری می شود و باید اطراف مخازن دیواره سیمانی باشد. ذخیره سازی باید در یک محل خنک، خشک، با تهویه خوب انجام شود.دور از قلیاها، فلزات، مواد ارگانیک و دیگر مواد اکسید کننده نگهداری شود.برای حمل ونقل برروی تانکر و یا بشکه و ظرف برچسب   CORROSIVE-OXIDEZER-POISON استفاده شود.

خرید اسید نیتریک

اسید نیتریک در فروشگاه ها و مرکز خرید های بسیاری وجود دارد که به صورت حضوری و غیر حضوری (خرید انلاین)،اقدام به فروش میکنند.اسید نیتریک در این فروشگاها از نظر خلوص و کیفیت باهم متفاوت است.برای خرید اسید نیتریک با درجه خلوص ،کیفیت بالا وقیمتی مناسب از شرکت کیا تجارت با کارشناسان ما تماس بگیرید.

 02186058172          09129174551          09129174503